Phó tế là gì? Phó tế được làm những gì?

Phó tế là gì? là câu hỏi được nhiều người Công giáo quan tâm khi tìm hiểu về cơ cấu phẩm trật trong Giáo hội. Phó tế là người được thánh hiến để phục vụ Lời Chúa, bàn thờ và bác ái trong cộng đoàn. Bài viết dưới đây của tuongconggiaonghethuat sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc, vai trò, cũng như những công việc mà một phó tế được thực hiện trong Thánh lễ và đời sống mục vụ hằng ngày.

Phó tế là gì? Phó tế được làm những gì?

Phó tế là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa trong Giáo hội Công giáo

Phó tế là người được trao phó sứ vụ đặc biệt để phục vụ Thiên Chúa và cộng đoàn Dân Chúa. Đây là bậc đầu tiên trong ba bậc của chức thánh: Phó tế – Linh mục – Giám mục. Từ “phó tế” xuất phát từ tiếng Hy Lạp diakonos, mang ý nghĩa “người phục vụ” – diễn tả tinh thần khiêm nhường và dấn thân phục vụ mọi người.

Nguồn gốc của chức phó tế bắt đầu từ thời các Tông đồ. Trong Công vụ Tông đồ chương 6, các ngài đã chọn bảy người “đầy Thánh Thần và khôn ngoan” để giúp chăm lo cho người nghèo, trong đó có Thánh Stêphanô – được xem là vị phó tế đầu tiên của Giáo hội.

Từ đó, chức phó tế trở thành dấu chỉ của tình yêu phục vụ, noi gương Đức Kitô – Đấng đã đến để phục vụ, chứ không phải để được phục vụ. Phó tế là người sống giữa đời, gần gũi với mọi người, đặc biệt là những ai yếu thế, đau khổ hay cần được nâng đỡ trong đức tin.

Các loại phó tế: Phó tế tạm thời và Phó tế vĩnh viễn

Giáo hội chia phó tế thành hai hình thức chính: phó tế tạm thời và phó tế vĩnh viễn, tùy theo ơn gọi và sứ vụ của từng người.

• Phó tế tạm thời là các chủng sinh chuẩn bị tiến tới chức linh mục. Sau khi hoàn tất chương trình đào tạo tại Chủng viện, họ được truyền chức phó tế để bắt đầu giai đoạn thực hành sứ vụ mục vụ – giúp họ sống tinh thần phục vụ và làm quen với đời sống thánh hiến trước khi chính thức trở thành linh mục.
• Phó tế vĩnh viễn là những người được phong chức để phục vụ trọn đời trong vai trò phó tế, không tiến lên chức linh mục. Họ có thể là người độc thân hoặc người đã có gia đình. Sau khi được truyền chức, họ thi hành nhiều công việc trong giáo xứ như rao giảng Lời Chúa, cử hành nghi thức rửa tội, chứng hôn, chủ sự tang lễ, thăm viếng bệnh nhân và phục vụ các hoạt động bác ái.

Phó tế vĩnh viễn được xem là cầu nối giữa hàng giáo sĩ và giáo dân, vì họ sống giữa đời, cùng chia sẻ niềm vui, nỗi lo với cộng đoàn – giúp Giáo hội hiện diện cụ thể hơn trong mọi hoàn cảnh của đời sống.

Phó tế được làm những gì trong Thánh lễ và cộng đoàn

Dù không có quyền cử hành Thánh lễ hay ban các bí tích như linh mục, nhưng phó tế vẫn đóng vai trò quan trọng trong phụng vụ và đời sống Giáo hội. Trong Thánh lễ, phó tế:

• Công bố Tin Mừng cho cộng đoàn;
• Giảng lễ khi được phép của Giám mục hoặc Linh mục;
• Chuẩn bị bàn thờ, chén thánh và hỗ trợ trong việc dâng lễ;
• Trao Mình Thánh Chúa cho giáo dân;
• Hướng dẫn cộng đoàn trong lời nguyện tín hữu;
• Giúp Linh mục cử hành các bí tích như Rửa tội, Hôn phối hoặc an táng.

Ngoài phụng vụ, phó tế còn tích cực tham gia vào các hoạt động mục vụ: dạy giáo lý, hướng dẫn người dự tòng, thăm hỏi bệnh nhân, tổ chức công việc bác ái và hỗ trợ các hoạt động truyền giáo.

Sự hiện diện của phó tế trong cộng đoàn là hình ảnh cụ thể của người phục vụ, phản chiếu khuôn mặt Đức Kitô giữa đời thường, qua những hành động giản dị mà chan chứa tình yêu thương.

Phó tế có được lên linh mục không? Thời gian và điều kiện chuyển tiếp

Không phải mọi phó tế đều trở thành linh mục. Việc này tùy thuộc vào loại phó tế và ơn gọi cá nhân của từng người.

Với phó tế tạm thời, chức phó tế là bước chuẩn bị trước khi lãnh chức linh mục. Thông thường, họ thi hành sứ vụ phó tế khoảng 6 tháng đến 1 năm để được đào luyện thêm về tinh thần phục vụ và đời sống thiêng liêng. Sau khi được Giám mục đánh giá xứng đáng, họ sẽ được truyền chức linh mục.

Tuy nhiên, việc này không mang tính “tự động thăng cấp”. Giáo hội xem xét kỹ lưỡng ơn gọi, nhân cách và đời sống đức tin của từng ứng viên. Linh mục là ơn gọi đặc biệt – đòi hỏi sự hiến dâng trọn vẹn, không chỉ là một bước kế tiếp của phó tế.

Trong khi đó, phó tế vĩnh viễn không tiến lên linh mục, trừ những trường hợp đặc biệt được Tòa Thánh chuẩn nhận. Họ chọn ở lại với sứ vụ phục vụ cộng đoàn, trung thành với ơn gọi của mình cho đến hết đời.

Phó tế có được lấy vợ không?

Câu hỏi “phó tế có được lấy vợ không” là thắc mắc phổ biến. Theo quy định của Giáo luật 277 và 1037, điều này tùy thuộc vào hoàn cảnh trước khi lãnh chức:

• Phó tế tạm thời (chuẩn bị làm linh mục) phải sống đời độc thân, cam kết khiết tịnh trọn đời như các linh mục.
• Phó tế vĩnh viễn có thể kết hôn trước khi lãnh chức, nhưng sau khi đã được phong chức thì không được tái hôn nếu vợ qua đời, trừ khi được Tòa Thánh cho phép.

Điều này thể hiện sự tôn trọng của Giáo hội đối với cả hai ơn gọi – ơn gọi hôn nhân và ơn gọi phục vụ. Nhiều phó tế vĩnh viễn là người chồng, người cha mẫu mực, sống đời gia đình hạnh phúc, đồng thời vẫn nhiệt thành dấn thân cho Giáo hội.

Qua đời sống của họ, người ta nhận thấy tình yêu gia đình và tình yêu phục vụ Giáo hội không loại trừ nhau, mà còn bổ túc cho nhau trong cùng một hành trình đức tin.